در نماز، باید «طهارت» داشت و پاک بود. هم لباس و بدن را از آلودگیها پاک ساخت و هم به نحوی که در کتابهای احکام بیان شده، وضو گرفت.
وضو، اذن ورود به نماز و زمینه روحی برای پرداختن به این عبادت است و بدون آن، نماز باطل است.(22)
وضو جزء ایمان است، نورانیّت دل و توجّه معنوی میآورد و به فرموده امام رضا علیه السلام آنکه در مقابل پروردگار به عبادت میایستد، باید از آلودگیها پاک باشد، از سستی و بیحالی و کسل بودن دور باشد و با وضو، دل را برای ایستادن در مقابل خدای توانا پاک و آماده سازد.(23)
با وضو بودن در هر حال، خوب است. حتّی خوابیدن با وضو، ثواب عبادت شبانه دارد و برای بسیاری از کارهای عبادی نیز، مثل دعا، زیارت، قرائت قرآن و مطالعه دستور دادهاند که وضو داشته باشیم و بدون وضو به آیات قرآن و نام خدا و پیامبر و امامان دست نزنیم.
البتّه غیر از پاکی ظاهریِ لباس و بدن و داشتن وضو، دل هم باید از نفاق و حسد و کینه پاک باشد و اندام و اعضا هم از جرائم و گناهان دیگر دور باشد.
راستی! ... اگر لباس و بدن پاک باشد، ولی روح، ناپاک، این نوعی نفاق نیست؟ پس باید هم در طهارت جسمی و ظاهری، و هم در پاکی درونی و قلبی کوشید، تا حضور در برابر اللَّه، با ادب بیشتری باشد.
برای کسانی که «جُنب» باشند، «غُسل» واجب است، که به صورتِ خاصّی تمام بدن شسته میشود. و در صورت نبودن آب، یا ضرر داشتن آن، یا نداشتن فرصت برای وضو و غسل، باید «تیمّم» کرد.(24)
نمازگزار، باید بدن خود را بپوشاند. و بهتر است که انسان لباسی تمیز، سفید، معطّر برای نماز انتخاب کند، چرا که به دیدار خدا میرود. شرط ادب، استفاده از بهترین لباسهاست.
لباس و مکان نمازگزار باید «مباح» باشد، یعن از مال مردم نباشد. نمازگزار، باید رو به کعبه و قبله مسلمین بایستد، گرچه خدا در مکان خاصّی نیست، همه جا هست و در همه جا ناظر ماست، امّا رو کردن به کعبه مقدس و حرم الهی، یادآور توحید ابراهیمی و سنّتهای یکتاپرستانه و خلوص آن پدر و پسری است که کعبه را بنا نهادند.
قبله، جهتگیری توحیدی مسلمانان را نشان میدهد. نه تنها در نماز، بلکه در دعا، قربانی، نشستن، خوردن و خوابیدن، دفن کردن مردگان و ... باید قبله مراعات شود.
این درسی است که توجّه ما را در سراسر زندگی به خانه خدا، خانه محبوب و سرور و مولایمان معطوف میکند و میان صفوف مسلمانان، وحدت و نظم پدید میآورد.
22) وسائل الشیعه، ج 1 ص 256.
23) وسائل، ج 1 ص 257 .
24) کیفیّت وضو و غسل و تیمّم را در رسالههای عملیه مطالعه کنید.